Çek Nedir, Zorunlu Unsurları Nelerdir?

Çek, 3'lü ilişkinin olduğu, kanunen emre yazılı bir kambiyo senedidir.Çek; hukuki niteliği bakımından bir ödeme aracıdır.

Çekin belli özellikleri vardır. Bunları yazacak olursak;
- Kanunen emre yazılı senetlerdir.
- Çekte kayıtsız şartsız bedelin ödenmesi emri vardır.
- Muhatap daima bankadır. Üçüncü bir kişi olursa buna havale hükümleri uygulanır.
- Çekte protesto çekme zorunluluğu yoktur.
- Çekte vade yoktur. Görüldüğü anda ödenir.
- Çekte açık rehin cirosu yoktur.
- Çekler nama, hamiline, emre yazılı şekilde düzenlenebilir.
- Çekte kabul yoktur.

Çekin unsurlarını yazacak olursak;
1. Çek kelimesi
2. Muhatabın ticaret ünvanı.
3. Ödeme yeri olmalı. Ödeme yeri yoksa banka ödeme yeridir.
4. Çeke faiz kaydı eklenemez.
5. Çekin düzenlenme yeri.
6. Düzenlenme tarihi.
7. Düzenleyenin imzası.

Çekler; küçük yada kısıtlı adına, yasal temsilcisi düzenleyebilir.  Ancak çek düzenleyecek olan kişi kısıtlı yada küçük değilse temsilci aracılığı ile çek düzenlenemez. Çeki düzenleyen tüzel kişi ise temsil ile çek düzenlenebilir.

Çeklere belli kayıtlar konulabilir ve belli kayıtlar çeke konulamaz.

Çeke konulabilecek kayıtlar şunlardır.

- Çekte lehtar göstermek isteğe bağlıdır. Eğer lehtar gösterilmezse çek hamiline yazılı olur.
- Menfi emre kaydı çeke konabilir.
- Hamiline kaydı çeke konulabilir.
- Aynen ödeme kaydı çeke konulabilir.
- Çekin belli bir bankaya ödeneceği kaydı konulabilir.
- Protestodan muafiyet kaydı konulabilir.
- Aval kaydı konulabilir.

Çeke Konulamayacak kayıtlar ise şunlardır.

- Vade konulamaz. Eğer vade konulmuşsa vade konulmamış sayılır.
- Kabul şerhi konulamaz.
- Faiz kaydı konulamaz.
- Sorumluluktan muafiyet kaydı konulamaz.

Çekin ciro edilmesinin ise şu özellikleri vardır.

- Çek ciro + teslim ile devir edilir.
- Ciro kayıtsız şartsız yapılmalıdır.
- Kısmi ciro yapılamaz.
- Banka çeki ciro edemez.
- Ciro ibraz süresi içinde yapılmalıdır.
- Muhatap lehine ciro yapılmışsa; çek makbuz hükmüne geçer.
- Çizilmiş cirolar yazılmamış sayılır.
- Eğer hamiline ciro yapılmışsa bu ciro beyaz ciro hükmündedir.

Çek Muhatap tarafından bankaya ibraz süresi içinde ibraz edilirse ödeme yapılır. İbraz süresi geçtikten sonra yapılan ibrazlarda ise çekte cayma var mı  yok mu ona bakılır. Eğer cayma varsa ödeme yapılmaz. Ama cayma yoksa banka çeki ödeyip ödemem konusunda serbesttir.

Muhatap dışında 3. bir kişi çeke aval verebilir ancak muhatap çeke aval veremez.

Çekte ibraz süreleri ise çekin en önemli konularından biridir. İbraz süresi düzenlenme tarihinin ertesi günü başlar. Eğer ;

Çekin keşide yeri ile ödeme yeri aynı ilde ise ibraz süresi 10 gün
Çekin keşide yeri ile ödeme yeri farklı illerde ise ibraz süresi 1 aydır.
Çekin keşide yeri ile ödeme yeri aynı kıtada ise ibraz süresi 1 aydır,
Çekin keşide yeri ile ödeme yeri akdenize kıyısı olan ülkelerde ise ibraz süresi 1 aydır.
Çekin keşide yeri ile ödeme yeri farklı kıtalarda ise çekin ibraz süresi 3 aydır.

Çeklerde hamilin,cirantalar ve çek borçlulaları üzerinde haiz olduğu müracat hakları çekin ibraz tarihinin bitiminden itibaren 3 yıl içinde bu haklarını kaybeder.