Kamu Hizmetlerinin Görülme Usulleri

Kamu hizmetleri 7 ayrı şekilde görülmektedir. Bunlar;
-Emanet usulü
-Ruhsat usulü
-Müşterek emanet usulü
-İltizam usulü
-Yap-işlet-devret usulü
-Yap işlet usulü
-İmtiyaz usulü

Bu kamu hizmetleri görülme usüllerine kısaca bakalım.

Emanet usulü ; Bir kamu hizmetini devlet yada öteki kamu tüzel kişileri tarafından,doğrudan doğruya örgüt ve hizmete tahsis edilen ayni ve şahsi vasıtalarla görülme usulüdür.

Müşterek emanet usulü; Kamu hizmetlerinin masrafları, hasar ve zararları idareye ait olmak üzere gelir üzerinden belli bir pay veya götürü bir ücret karşılığı özel bir kişiye yaptırılmasıdır.

Ruhsat usulü; Kamu hizmeti idarenin vereceği tek taraflı bir izin ile özel kişilere yaptırılmasıdır. Burda sözleşme yoktur. 2001 yılından itibaren elektirik hizmetlerine özel kişilere gördürülmesi ruhsat usulüne tabi tutulmuştur.

İltizam usulü; Kurulu bir kamu hizmetinin, kar ve zarar işletene ait olmak üzere götürü yada orantılı bir kazanç yada ücret karşılığında özel hukuk kişisine gördürülmesidir.

Yap işlet usulü; 1997 yılından itibaren uygulamaya konulan bu usul, sadece elektirik enerjisi üretim tesisi kurmak ve işletmek üzere termik santraller için öngörülmüştür. Bu usulde şirketlerin sermaye şirketi olması şarttır. Tesisin mülkiyeti, kuran ve işleten kişiye aittir. Tesisin kurulması için ilgili bakanlıktan izin alınması gerekmektedir. Son olarak enerji satışını düzenleyen bir sözleşme yapılmaktadır.

Yap işlet devret usulü ; 1999 yılında yapılan değişiklikle özel hukuk sözleşmesi olarak kabul edilmiştir. Bu usulü kullanacak şirket yerli şirketse A.Ş. olmak zorundadır. Yabancı firmalar için bu kural yoktur. Bu usul en fazla 49 yıllığına yapılabilir. Yapılan hizmetin ücretini bakanlık belirler. Yine bu usulde kamulaştırılan taşınmazın mülkiyetini şirket karşılayabilir.Ancak mülkiyet idareye ait olur. Bu usul için yüksek planlama başkanlığından izin alınması gerekmektedir.

İmtiyaz usulü; Bir kamu hizmetini masrafların,kar ve zararı özel kişiye ait olmak üzere işletilmesi veya kurulması usulüdür. İmtiyaz alacak şirket A.Ş. olmak zorundadır. İmtiyaz şartları ve sözleşmeleri için danıştayın görüşü alınmak zorundadır.

İmtiyazı veren idarenin belli yetkileri vardır. Bu yetkilere bakacak olursak;
-İdare Denetim ve yaptırım yetkisine sahiptir.
-Ücretleri belirleme yetkisi vardır.
-Tek taraflı değişiklik yapma yetkisi vardır.
-Tek taraflı fesih hakkı bulunmaktadır.

İmtiyazı alan firmanın yükümlülükleri şunlardır;
-İdarenin yapacağı tek taraflı değişikleri kabul etmek zorundadır.
-İdareni gözetim ve denetimine katlanmak zorundadır.
-Verdiği hizmet sonucunda alacağı ücreti belirleyemez.
-Elde ettiği kazancın bir kısmını yıllık aidat olarak idareye vermek zorundadır.
-Hizmetin devamlılığını sağlamak zorundadır.

Verilen imtiyaz şu şartlar halinde son bulur;
-49 yıllık sürenin dolması.
-Mahkeme kararı ile imtiyazın fesih edilmesi
-İmtiyaz sahibinin ağır kusuru ile imtiyaz sona erer.