Dışsallık Nedir, Dışsallık Çeşitleri Nelerdir ?

 

DIŞSALLIKLAR(DIŞSAL FAYDALAR VE DIŞSAL ZARARLAR)

Dışsallık: Bir iktisadi birimin üretim veya tüketim faaliyeti sonucunda başka bir iktisadi birimin üretim veya tüketim fonksiyonunda meydana gelen olumlu veya olumsuz değişimlerdir.

Dışsallıklar ilk defa K.Wicksell tarafından incelenmiştir. Üretim veya tüketim faaliyeti sonucunda dış fayda doğarsa pozitif dışsallıklardan, dış zarar veya kayıp doğarsa negatif dışsallıklardan söz edilmektedir.

Dışsallık tipleri; üreticiden üreticiye olan dışsallık, üreticiden tüketiciye olan dışsallık, tüketiciden üreticiye olan dışsallık ve tüketiciden tüketiciye olan dışsallık olmak üzere sınıflandırılabilir.

Klüp malları, pozitif dışsallıkları olan ve yarattıkları faydadan sadece belli bir grubun üyesi olanların yararlanabildikleri hizmetleri ifade etmektedir.

Dışsal Fayda: Bir iktisadi birimin iktisadi faaliyetlerinden, bir diğer iktisadi birimin maliyete katlanmadan fayda sağlaması halidir.

Dışsal Zarar: Bir iktisadi birimin iktisadi faaliyetlerinden bir diğer iktisadi birimin zarar görmesi halidir.

Dışsallıklar temelde üretim dışsallığı ve tüketim dışsallığı olarak iki başlık altında incelenebilir. Aşağıda dışsallıklara yönelik örnekler topluca bir tablo üzerinde gösterilmektedir.

ALAN	ÜRETİCİ		TÜKETİCİ
YARATAN	DIŞ FAYDA	DIŞ ZARAR	DIŞ FAYDA	DIŞ ZARAR
ÜRETİCİ	Elma bahçesi yapandan, arı ve bal üretene	Akarsuyu kirleten kimya fabrikasından, suyu kullanan çiftçilere	Özel hastaneden, toplumun hastanede tedavi olanlar dışındaki üyelerine	Fabrikadan çevrede yaşayanlara (duman ve koku biçiminde)
TÜKETİCİ	Konutların çiçek bahçesinden arı ve bal üretene	Özel arabalardan, ulaştırma firmalarına yolu tıkama	Bulaşıcı hastalıklara karşı ilaç alanlardan, toplumun sağlıklı üyelerine	Vagonda sigara içenlerden, İçmeyenlere