Oyun Teorisi Nedir?

İkinci Dünya Savaşı sıralarında geliştirilen ve The Theory of Games and Economic Behavior isimli kitabın yayımlanması ile iktisatçılar arasında büyük bir ilgi uyandıran oyun teorisi o tarihlerde
oligopolün genel teorisi olabileceği ümidini vermiştir.Oyun teorisi, genel olarak, elde edecekleri sonuçlar birbirlerinin davranışlarına bağlı olan oyuncular için rasyonel davranışı belirleyen matematiksel ilkeler olarak tanımlanabilir

Bir oyunda oyuncuların yapabilecekleri bütün hamleler bilinmektedir. Ancak, bir oyuncunun bunlardan hangisini seçeceği rakip oyuncularca bilinmemektedir. Buzı oyunlarda bir oyuncunun kazancı diğer oyuncunun kaybetmesine neden olur.

Oyun teorisi oligopoller üzerinden bir örnekle açıklamaya çalışalım. Bir piyasa da A ve B firmaları olduğunu ve bu firmalardan A firmasının piyasanın %25'ine B firmasının ise geri kalan %75'ine hakim olduğunu varsayarsak. A firması piyasa gücünü arttırmak için ürettiği ürününü ambalajını değiştirme stratejisini uygulamak istemektedir. Bunun için önünde 1-2-3 numaralı tercihler bulunmaktadır.

Aynı şekilde B firmasıda piyasa gücünü arttırmak istemekte ve bunun için a-b-c-d gibi dört farklı reklam stratejisi uygulamak istemektedir. Bu olaylar çerçevesinde bir tablo oluşturulduğunda aşağıda ki gibi bir durum ortaya çıkmaktadır.

                           B firması stratejisi

                           a      b       c      d

A Firması     1     60    25    75    48

Stratejisi       2     55   18    40    12

                   3       8   15    85    90

Bu tabloya göre A firması 1 numaralı stratejiyi seçerse ve B firmasıda a stratejiyi seçerse A firması payını %60'a çıkarmaktadır. Yine A firması 3 nolu stratejiyi seçer ve B firmasıda d stratejisini seçerse A firması payını %90 yapmaktadır. Oyun teorisinde firmalar/kişiler maksimin yaklaşımını kullanır. Yani kötünün iyisini tercih eder.Bu bir örnek yazacak olursak A firması için 1 numaralı stratejiyi seçerse karşılacağı en kötü durum B firmasının b stratejisini seçmesidir. Bu durumda A firması piyasanın %25'ine hakim olur. Yine A firması 2 numaralı stratejiyi seçerse karşılaşacağı en kötü durum B firmasının b stratejisini seçmesidir. Bu durumda A firması piyasanın %18'ine sahip olur. Bu gibi durummlar göz önüne alındığında A firması 1 numaralı stratejiyi seçmesi gerekir. Bu durumda  A firması piyasanın %25 'ine sahip olur.

Aynı durum B firması içinde geçerlidir. B firması a stratejisini seçerse karşılacağı en kötü durum  A firmasının 1 numaralı stratejiyi uygulamasıdır. Bu durumda A firması piyasanın %60'na hakim olur ve B firmasın piyasanın %40'ına sahip olur. Bu gibi durumlar dikkate alındığında B firması b stratejisini seçmesi gerekir. Bu durumda karşılacağı en kötü durum A firmasının piyasanın %25'ine sahip olmasıdır. Böylece oyun çözülmüş olur ve oyun değeri 25 olur. Bu oyun çözülmüş olsada bütün oyunlar çözülecek diye bir şart yoktur.

Oyun teorisi Maksimin ilkesinden dolayı iktisat teorisi açısından kısıtlamalara neden olduğundan eleşitirilmiştir. Bir firmanın bu kadar korkak olamayacağı savunulmuştur.Oyun teorisi statik bir modeldir.

Oyun teorisini anlatmaya çalıştım umarım faydalı olmuştur. Herkese iyi çalışmalar.